Bij de invoering van het metrieke stelsel behoorde de regeling van het toezicht op de inhoudsmaten, de ellematen en ook op de gewichten. Dat toezicht was opgedragen aan de plaatselijke ijkers. Zij werden toen arrondissementsijkers genoemd. Door de ontsluiting van gemeentelijke archieven wordt steeds meer over deze arrondissementsijkers bekend. Wanneer de messing gewichten bij de ijk aan de voorschriften voldeden, werden ze voorzien van de lopende jaarletter (zie jaarletters 1820-1975), en van tenminste één particulier merk van de arrondissementsijker die de keuring had verricht. Op de ijkkantoren waar meer dan één ambtenaar in dienst was, had niet elke ijker een eigen merk. In dat geval gebruikten alle ijkers op dat kantoor hetzelfde merk.
Het kwam voor dat het eigen merk van de betreffende ijker bij de aanbieding voor herijk van een elders geijkt gewicht niet op het gewicht was afgeslagen. Bijvoorbeeld omdat: de aanbieder uit een ander arrondissement afkomstig was of de ijker naar een ander arrondissement was overgeplaatst.
Het gewicht moest dan, bij goedkeuring, opnieuw van het merk van de arrondissementsijker en van een lopende jaarletter worden voorzien. Op gewichten kunnen dus merken van meerdere arrondissementsijkers voorkomen. Het afslaan van het nieuwe merk van de arrondissementsijker was geen vaststaande afspraak of regel en na verloop van tijd hield men zich daar niet meer aan. Bij de herijk door dezelfde ijker werd enkel een nieuwe jaarletter afgeslagen. Op de nauwkeuriger gejusteerde gewichten voor fijne weging sloeg de arrondissementsijker, als onderscheid met de handelsgewichten/gewichten voor gewone weging, tweemaal zijn particuliere merk af bijvoorbeeld
Hierna vindt u een overzicht van de tot nu toe bekende particuliere merken van de arrondissementsijkers, die werden gebruikt tussen 1820 en 1870. Daarbij zijn vermeld: hun naam. de werkzame periode een beperkt aantal relevante gegevens. A - G klik hier H - M klik hier N - R klik hier S - Z klik hier
Tieleman J. (Johannes) Benoemd 1834 te Middelburg. Overleden op 33-jarige leeftijd op 19-12-1843. Volgens het boek 2000 jaar gewichten in de Nederlanden; overleden 25 maart 1845. Echter de overlijdensacte uit het Zeeuws archief geeft aan dat Johannes Tieleman op 33 jarige leeftijd overleed op 19-12-1843. Timmerman J. (Jacob) De initialen JT in een hartvormig stempelveld zijn het merk van de adjunct-ijker Jacob Timmerman. Timmerman was in iedere geval in 1823 adjunct-ijker te Bergen op Zoom en in 1831 adjunct-ijker te Bergen op Zoom en Roosendaal.
Tolder S. (Simon) Tolder is bij de Amsterdamse arrondissementsijkers vermeld onder no. 7.
Toorn van der A.J.H. Benoemd 02-04-1849 te Naarden en Nieuwer-Amstel, hij gebruikte daar het merk met de letter T. Overgeplaatst 19-03-1857 naar Amsterdam. Aangesteld tot ijker in algemene dienst, standplaats Amsterdam, 01-01-1870. Te Amsterdam gebruikte Van der Toorn het merk met het kruisje. Benoemd tot Inspecteur van het IJkwezen februari 1873. Overleden 08-02-1883. Van der Toorn is bij de Amsterdamse arrondissementsijkers vermeld onder no. 8.
Ulman L.J. Ulman is bij de Amsterdamse arrondissementsijkers vermeld onder no. 9.
Venema G.A, (Azings Gerard) Dr.
Benoemd juni 1834 te Winschoten. Benoemd tot IJker, Chef van Dienst te Groningen 01-01-1870. Geboren 26-03-1808 te Sappemeer. Overleden 30-11-1873 te Groningen. Het rechtse merk van H. Bellinga werd misschien nog gebruikt door zijn opvolger G.A. Venema, ijker te Groningen, Winschoten of Appingedam (1836). Extra info over arrondissementsijker Venema Even als Stamkaart was Dr. Venema een geleerde. Het onderwijs dat hij ontving was gebrekkig maar door vlijt en eigen studie heeft hij het tekort aan onderricht weten in te halen. Als jongeman gaf hij ´s winters les in rekenen en zeevaart kunde aan aankomende schippers en stuurlieden. Op zijn 18e jaar werd hij turfmeester te Heerenveen. Allengs trot landmeter bij het kadaster opgeklommen ontving hij zodanig een aanstelling in de provincie Antwerpen. Bij het uitbreken van de opstand verloor hij zijn betrekking en deed drie jaar dienst als vrijwilliger. Ook in deze jaren wist hij zich verder te bekwamen. Hij nam een levendig aandeel in het maatschappelijk en staatkundig leven, werd in 1851 raadslid te Winschoten, iets later wethouder en lid van Provinciale Staten van Groningen. Op 14-02-1854 werd dr. Venema benoemd tot burgemeester van Winschoten, welk ambt hij waarnam tot 1865 in welk jaar hij chef-commies werd bij de afdeling statistiek aan de provincie griffie Groningen. Van 1865 tot 1868 over Oldambt, welke betrekking hij tot zijn overlijden (30 November 1873) waarnam. Als lid van Provinciale Staten nam hij een werkzaam aandeel in het tot stand komen van de kanalisatie van Groningen. Vele werken verschenen van hem over landmeten en talloze artikelen en opstellen die de Provincie Groningen betreffen. Dr. Venema behoorde in zijn tijd tot de voornaamste geologen van ons land.
Zijn zeer bijzondere verdiensten vonden erkenning bij de toekenning van het doctoraat honoris causa in de wis- en natuurkunde door de Universiteit te Groningen, 20-05-1864. Bij al zijn drukke werkzaamheden bleef hij steeds het ijkersambt waarnemen, 01-01-1870 werd hij benoemd tot IJker, Chef van Dienst te Groningen, en vond hij de tijd om ook hieraan veel aandacht te besteden, zoals de beide werken die op dit gebied van zijn hand verschenen kunnen getuigen. Over de balans en het wegen (1848), en: Over het meten en wegen van granen zaden, en andere zelfstandigheden (1851).Zijn ideeën over meetkundige inhoudsvinding werden verwerkt in een boek van Stamkaart (04-122).
Vet de T. (Teunis) Sr Benoemd 18-01-1828 voor Delft en Schiedam. Vóór deze benoeming was hij onderwijzer te Langeraar. Overleden mei 1833.
Visser D. Benoemd 14-03-1850 te Leiden, voor Woerden, Alphen en Woubrugge. Aangesteld tot IJker, Chef van Dienst te Leiden 01-01-1870. Eervol ontslagen 01-10-1894. Overleden 27-05-1899. Volkers A. (Age of Aije) Benoemd op 30-11-1821 als adjunct-ijker te Monnickendam. In 1828 werd hem eervol ontslag verleend toen dit district bij Hoorn werd gevoegd.
Onbekende hulpijker Het merk is van een in februari 2021 nog onbekende, waarschijnlijk uit Rotterdam afkomstige, hulpijker. Gewichten fabrikanten klik hier
