Amsterdamse ijkmeesters van 1604 tot en met 1819 De koperen gewichten van het Amsterdams gewicht werden geijkt met het Amsterdamse stadswapen, geflankeerd door de initialen van de ijker. De koperen en ijzeren gewichten van het Brabants gewicht werden geijkt met het handje uit het Antwerpse stadswapen, geflankeerd door de initialen van de ijker. De hier afgebeelde tekeningen van de ijkmeestersmerken zijn schetsen. Het stadswapen, het handje en de vorm van de letters kunnen in werkelijkheid anders zijn. Achter de merken staan de periodes vermeld waarin de ijkmeesters werkzaam waren. Sporadisch worden er ook Amsterdamse gewichten aangetroffen waarop alleen het Amsterdamse stadswapen zonder initialen is afgeslagen. De jaarletter(s) die daarbij is (zijn) afgeslagen, geven in dat geval aan wie de ijker is geweest.
Het stadswapen van Amsterdam In Amsterdam, de voornaamste koophandelstad van de 17e en 18e eeuw, was het ijkwezen blijkbaar uitstekend georganiseerd. Evert de Marre, lid van de economische tak van de Hollandse Maatschappij van Wetenschappen te Haarlem, schreef in 1784 in het Bericht van de maaten en gewichten te Amsterdam in gebruik; hunnen oorsprong en inhoud. Zo als hetzelve in dat departement is ingeleverd door Evert de Marre, Lid van den Oeconomischen Tak het volgende: ‘De wyze voorzichtigheid en yver deezer Stads-Regeeringe, in ‘t bepalen en zorgvuldig onderhouden van de wettige lengte, inhoud der Maaten, en zwaarte van ‘t Gewicht; om alle bedrog, zo veel mogelyk voortekomen, moest alle Steden tot voorbeeld dienen.’ 1. Adriaen van Keulen (A K) 1604-1620 2. Jan Adriaensz van Keulen (I A) in of voor 1632-1683 In de collectie van het Internet-museum Oudegewichtjes.nl bevindt zich een Amsterdams blokgewicht geijkt in 1632 en 1633 (1633 over1632) door Jan Adriaen Jansz van Keulen. Hetgeen inhoudt dat van Keulen zeker al in 1632 ijkte. 3. Adriaen Jansz van Keulen (A I) 1683-1697 Benoemd 22 november 1683, overleden 5 augustus 1697. 4. Jan Lemmerman (I L) 1697-1717 Benoemd 29 augustus 1697, overleden 28 oktober 1717. 5. Abraham Groengraft (G G) 1718-1745 Benoemd 28 januari 1718. Ook stadsijker van het trooise gewicht en ijkmeester-generaal, overleden 20 januari 1745. 6. Jacob Mastenbroek (M B) 1745-1776 Benoemd 14 juli 1745, overleden 6 februari 1776. 7. Remigius Beckel (R B) 1776-1787 Aangesteld 26 november 1776, bedankt 10 augustus 1787. 8. Pieter Anthony Preyselinger (P P) 1787-1790 Aangesteld 14 augustus 1787 waarnemend ijkmeester van 1787-1790 vervolgens assistent van Johan Everwijn Glimmer. 9. Johan Everwijn Glimmer (I G) 1790-1817 Johan Everwijn Glimmer, benoemd 24 juni 1790, op recognitie van 25 gulden per jaar; ontslagen (om politieke redenen) 11 april 1798. Hersteld 24 september 1798, overleden op 74 jarige leeftijd 16 juli 1817. In die periode was Jan de Vogel in functie als ijker ad interim. 10. Jan de Vogel (I D V) 1798 Aangesteld 5 juni 1798 in plaats van Johan Everwijn Glimmer, in functie tot de herstelling van Johan Everwijn Glimmer op 24 september 1798. 11. Jacobus van Vianen (V V) 1817-1820 Aangesteld 1 augustus 1817, op jaarlijkse recognitie van 50 gulden. Jaarletters Amsterdams en Brabants gewicht (vóór 01-01-1820) Noch in de keuren van Amsterdam, noch in de oproepingen van de stad Amsterdam tot het laten ijken van de maten en gewichten staat iets over de ijkmerken. De door de Amsterdamse ijkers gebruikte jaarletters op de koperen gewichten met het Amsterdams en Brabants gewicht konden daarom alleen maar worden samengesteld met behulp van enkele overgebleven gewichten waarop vele/lange reeksen ijkmerken waren afgeslagen. Deze jaarletters zijn in de onderstaande tabel vermeld.
Jaarletters die als drukletters worden vermeld zijn jaarletters die nog niet op gewichten zijn aangetroffen. De vorm/ uitvoering van de overige jaarletters zijn wel bekend, deze werden zo op gewichten aangetroffen en nagetekend door o.a. R.J. Holtman. De jaarletter X van 1718 heeft misschien ook bestaan omdat Abraham Groengraft pas op 28-01-1718 werd benoemd. Om identieke redenen geldt dat wellicht ook voor de jaarletters Q van 1655 en T van 1697.
A 1616
S 1633
L 1650
M 1666
A.J. van Keulen
B 1617
T 1634
M 1651
N 1667
E 1683
C 1618
V 1635
N 1652
O 1668
F 1684
D 1619
W 1636
O 1653
P 1669
G 1685
E 1620
X 1637
P 1654
Q 1670
H 1686
F 1621
Y 1638
Q 1655
R 1671
I 1687
G 1622
Z 1639
A 1655
S 1672
K 1688
H 1623
A 1640
B 1656
T 1673
L 1689
I 1624
B 1641
C 1657
V 1674
M 1690
K 1625
C 1642
D 1658
W 1675
N 1691
L 1626
D 1643
E 1659
X 1676
O 1692
M 1627
E 1644
F 1660
Y 1677
P 1693
N 1628
F 1645
G 1661
Z 1678
Q 1964
O 1629
G 1646
H 1662
A 1679
R 1695
P 1630
H 1647
I 1663
B 1680
S 1696
Q 1631
I 1648
L 1664
C 1681
T 1697
R 1632
K 1649
L 1665
D 1682
© oudegewichtjes.nl & goudenzilverweging.nl
----------
* Jan de Vogel was vanaf 05-06-1798 tot 24-09-1798 in de plaats van Johan Everwijn Glimmer als ijker ad- interim aangesteld. Trooise jaarletters (vóór 01-01-1820) Noch de keuren van Amsterdam, noch de oproepingen van de stad Amsterdam tot het laten ijken van de maten en gewichten geven informatie over de ijkmerken. De in Amsterdam door de ijk- en justeermeesters-generaal in de Noordelijke Nederlanden gebruikte jaarletters op de Trooise bronzen en messing gewichten konden daarom alleen maar worden samengesteld met behulp van enkele overgebleven gewichten waarop vele/lange reeksen ijkmerken waren afgeslagen. Jaarletters die als drukletters worden vermeld zijn jaarletters zijn nog niet op gewichten aangetroffen. De vorm/ uitvoering van de overige jaarletters zijn wel bekend, deze werden zo op gewichten aangetroffen en nagetekend door o.a. R.J. Holtman.
A 1663
B 1664
C 1665
D 1666
E 1667
F 1668
G 1669
J.A. Groengraft
H 1670
J 1671
K 1672
L 1673
M 1674
N 1675
O 1676
P 1677
Q 1678
R 1679
S 1680
T 1681
V 1682
W 1683
X 1684
Y 1685
Z 1686
1687
B 1688
1889
D 1690
1691
F 1692
1693
H 1694
Klik hier voor: Arrondissementsijkers
